شرکت ذخیره­سازی گاز طبیعی
با توجه به هدف گذاری تولید 1 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در برنامه 5 ساله پنجم و بهره­مندی 95 درصد جمعیت کشور از گاز طبیعی در این برنامه شبکه مصرف گاز طبیعی در کشور باید از پشتوانه مطمئنی برخوردار باشد. علاوه بر رشد روزافزون مصرف گاز طبیعی و جایگزینی آن به جای دیگر منابع انرژی در کشور، تفاوت چشمگیر میزان مصرف در فصل­‌های مختلف سال، آسیب­پذیر بودن سیستم گازرسانی، احتمال بروز مشکلات در عملیات تولید و بهره­برداری و فاصله زیاد منابع اصلی تولید گاز تا کلان شهرها و نقاط شمالی کشور از مهمترین عواملی به شمار می­روند که طراحی و اجرای ذخیره­سازی گاز طبیعی را ضروری می­سازند.
با توجه به طبیعت متغیر تقاضای مصرف گاز طبیعی در فصول مختلف سال بخشی از این ظرفیت تولید در هنگام کاهش تقاضا بدون استفاده باقی خواهد ماند، بنابراین راه برون رفت از این بحران ایجاد توازن منطقی بین تولید و مصرف گاز طبیعی و اصلاح پیک مصرف است.
به منظور ساماندهی، گسترش و تسریع فعالیت های ذخیره سازی گاز طبیعی در کشور شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی از سال 86 به عنوان یکی از شرکت های تابعه شرکت ملی گاز ایران تاسیس گردید و ادامه پروژه های مدیریت ذخیره سازی گاز طبیعی و همچنین تعریف و اجرای پروژه های جدید را عهده دار گردید. در حال حاضر شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی علاوه بر ادامه و تکمیل پروژه های قبلی حرکت شتابنده ای را برای بررسی و مطالعه در نقاط مختلف کشور برای مشخص کردن پتانسیل های ذخیره سازی گاز طبیعی آغاز کرده است که هر کدام پس از تائید مراحل ایجاد یک پروژه جدید و حرکت به سمت اجرا را طی خواهد کرد.
در حال حاضر شرکت ذخیره­سازی گاز طبیعی انجام 9 پروژه را در مراحل مختلف مطالعه ، طراحی تا اجرا در دستور کار دارد وعلاوه بر ادامه و تکمیل پروژه­های قبلی حرکت شتابنده­ای را برای بررسی و مطالعه در نقاط مختلف کشور برای مشخص کردن پتانسیل های ذخیره سازی گاز طبیعی آغاز کرده است که هر کدام پس از تائید مراحل ایجاد یک پروژه جدید و حرکت به سمت اجرا را طی خواهد کرد.
1- پروژه سراجه:
مخزن سراجه از نوع مخازن هیدروکربنی تخلیه شده است که ظرفیت ذخیره سازی 3/3 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را دارا می­باشد.با توجه به ظرفیت مخزن اجرای پروژه برای برداشت گاز ذخیره شده در طی 3 فاز به شرح زیر از این مخزن در نظر گرفته شده است.
- فاز 1: 10 میلیون متر مکعب گاز در روز
- فاز 2: 20 میلیون متر مکعب گاز در روز
- فاز 3: 30 میلیون متر مکعب گاز در روز.
این پروژه از تاریخ 17/10/85 آغاز شده و تا پایان سال 86، 16% در مرحله نصب و 54% در مرحله تهیه کالا پیشرفت داشته است. پس از تشکیل شرکت ذخیره سازی گاز طبیعی و در انتهای سال 87 پیشرفت پروژه در مرحله نصب و تهیه کالا هریک به 84% رسیده است. عملیات برق رسانی این پروژه که تا پایان سال 86 پیشرفتی نداشته است در پایان سال 87 به 5/96% رسیده است. بخش تزریق گاز این پروژه شامل طراحی،نصب و راه­اندازی کمپرسورهای تزریق گاز نیز تا پایان سال 87 حدود 3/9% پیشرفت داشته است.
2- پروژه شوریجه:
پروژه ذخیره­سازی گاز در مخزن شوریجه D که دارای قابلیت بسیار مناسبی جهت ذخیره سازی گاز طبیعی است عملاً در سال 1387 در جلسات پیگیری طرحها در حضور معاونت محترم برنامه ریزی وزارت نفت مطرح گردید و مورد موافقت قرار گرفت. ظرفیت این مخزن حدود 8/4 میلیارد متر مکعب و توانایی تولید 40 م. م. م. ر گاز از آن وجود دارد و اجرای فازهای زیر برای این پروژه در نظر گرفته شده است:
- فاز اول 10 م. م.م. ر تزریق و 20 م. م. م. ر برداشت
- فاز دوم 20 م.م.م.ر تزریق و 40 م. م. م. ر برداشت
مصوبه هیئت مدیره شرکت ملی نفت آخر بهمن ماه 87 ابلاغ شد اما پیش از آن با انتخاب مشاور کارهای مربوط به تهیه شرح کار مهندسی طراحی، و انجام جانمائی انجام شد و همچنین مسئولیت های شرکتهای پالایش و بهره برداری، انتقال و ذخیره سازی تعیین گردید. پیمانکار طراحی مهندسی FEED)) پروژه از بهمن 87 شروع به کار نموده و طبق برنامه تا نیمه تیر ماه 88 عملیات مهندسی (FEED) انجام و شرح کار EPC آماده خواهد شد به این ترتیب با انجام 8 ماه کارهای مقدماتی قبل از اخذ مصوبه شروع کار از شرکت ملی نفت ایران این پروژه از برنامه زمانبندی جلوتر است و پیمانکار EPC در تابستان سال جاری انتخاب خواهد شد.
3- پروژه یورتشا
90% فاز اول پروژه توسط شرکت فرانسوی سفره گاز تا سال 86 به انجام رسیده بود که شرکت مزبور از اواسط سال 86 از ادامه کار کناره گرفت.
پروژه های فرعی دیگر این طرح از قبیل احداث خط لوله اتصال مخزن به خط لوله سراسری پنجم شرق تهران و تخلیه آب شور از میدان یورتشا در دست اقدام قرار گرفته بنحوی که با بررسی های بعمل آمده علاوه بر20 میلیارد تومان صرفه جوی در مسیر خط لوله اخذ مجوز زیست محیطی از سازمان محیط زیست نیز میسر گردید.
4- پروژه ایران مرکزی
این پروژه جهت شناسایی مخازن دارای پتانسیل ذخیره سازی گاز طبیعی در منطقه ایران مرکزی به وسعت تقریبی 170 هزار کیلومتر مربع از پروژه های مطالعاتی و اکتشافی در دست اقدام بوده که توسط شرکت علوم زمین توس انجام یافته و تاکنون بالغ بر 40 سازند و50- 60 گنبد نمکی بررسی و مطالعه گردیده است که منتج به کشف یک گنبد نمکی حوالی نصر آباد گردیده که براساس مطالعات اولیه وعملیات گران سنجی انجام یافته و پیش بینی ذخیره سازی معادل 8 میلیارد متر مکعب گاز در این گنبد بدست آمده است که مذاکره با شرکت لهستانی جهت اجرایی نمودن این پروژه در سال 88 در جریان است.
5- پروژه قزل تپه
سال گذشته پیگیری هایی جهت عقد موافقتنامه ای با شرکت نفت خزر (که دراین پروژه بصورت MC برای شرکت ذخیره سازی عمل نماید) صورت گرفته است . لیکن بعلت عدم حصول نتیجه شرکت ذخیره سازی رأساً شرح کار مطالعات اولیه و انجام امکان سنجی قابلیت ذخیره سازی گاز را تهیه نموده و در حال برگزاری مناقصه عمومی است.
6- تلخه شرقی
این مخزن که از نوع Aquifer (سفره آبدارزیرزمینی) می باشد در70 کیلومتری جنوب گرمسار و 130 کیلومتری شـرق ورامین ودر پارک ملی کویر واقـع گردیده است که علیرغم تمامی گزارشات توجیهی و مکاتبات انجام شده حتی از طریق مقام محترم وزارت نفت تاکنون سازمان حفاظت محیط زیست مجوز اجرای عملیات اکتشافی پروژه را صادر ننموده است لیکن در ماههای اخیر با تعاملات انجام یافته سازمان محیط زیست شفاهاً موافقت خود را با انجام عملیات اکتشافی اعلام نموده است.
7- پروژه مطالعاتی ذخیره سازی گاز طبیعی در غرب کشور
در سال 87 مطالعه 92 سازند در غرب کشور به منظور ذخیره سازی گاز طبیعی با همکاری شرکت KPS انجام گرفت که در خصوص 2 مخزن بسیار بزرگ باباقیر و بانکول کارهای اولیه توسط شرکت نفت مناطق مرکزی در حال پیگیری و انجام است که پس از مشخص گردیدن وضعیت مخازن مذکور تصمیم گیری نهائی انجام خواهد شد .
8- پروژه ذخیره سازی گاز طبیعی در میدان گازی مختار
از ابتدای سال 87 که مطالعات 92 سازند در غرب کشور جهت ذخیره سازی گاز طبیعی آغاز گردید میدان گازی مختار که در حوالی یاسوج در منطقه سی سخت و در مجاورت خطوط لوله سراسری واقع است توسط مشاور این شرکت شناسائی گردید که طبق مطالعات اولیه این مخزن دارای گاز درجا قابل توجهی می باشد که در برنامه های شرکت نفت مناطق مرکزی قرار دارد و منتظر نتیجه بررسی های شرکت مذکور می باشیم.
9- پروژه مطالعاتی ذخیره سازی گاز طبیعی در تبریز و کرمان
در سال 87 مطالعه همه جانبه در کلیه مناطق کشور توسط این شرکت پیگیری ودر دست اقدام قرار گرفته که براساس این مطالعات 12 رخنمون نمکی در شهرستان تبریز وهمچنین گنبدهای نمکی دیگری در کرمان یافت گردیده که مطالعات تکمیلی در سال جاری انجام خواهد شد.